Sanayi ve Ticaret Bakanı Ahmet Tanrıkulu soru önergesi

Tasarı: 

Durum: Cevaplandı

Özet: Sanayi ve Ticaret Bakanı Ahmet Tanrıkulu tarafından yazılı olarak yanıtlanması için verilen soru önergesi

İçerik: TBMM BAŞKANLIĞI’NA
Ankara, 4 Mayıs 2001-05-04

Aşağıdaki sorularımın Sanayi ve Ticaret Bakanı Ahmet Tanrıkulu tarafından yazılı olarak yanıtlanması için gereğini dilerim.
Saygılarımla.
Uluç Gürkan

1. Bakanlığınız ilgisindeki Rekabet Kurumu çalışanlarının toplam sayısı 300 dolayındadır. Buna karşın Kurum 350 kadar lojman edinmiştir.. Bu lojmanlar niçin edinilmiştir; nereden, ne zaman ve hangi fiyattan alınmıştır? Son olarak 2000 yılında Bilkent 3. etapta Emlak Bankası’nın satışında zorlandığı 50 lüks konutun alımına nasıl karar verilmiştir? Bu konutların piyasa fiyatı 85 milyar lira dolayındayken adedi 100 milyar liraya gelmek üzere 5 trilyon liralık bir ödeme mi yapılmıştır?
   Kurum, yüksek fiyatlarla aldığı çok sayıdaki lojmanı hangi amaçla boş tutmaktadır?
2. Kurum Başkanı ve 10 üye hangi gerekçeyle ve yılda kaç kez yurt dışına gitmektedir? Yurt dışındaki rekabet koşulları mı incelenmektedir?
   Kalınan otellerin geceleme fiyatları nedir? Kurumun üyeleri için Başbakan, Bakan ve Milletvekili harcırahlarının iki katı düzeyinde 300 dolarlık bir günlük harcırah ödemesi yapıldığı doğru mudur?
3. Kurumda kaç araç vardır? Başbakanlığın tasarruf genelgelerine rağmen bu araçların yarısına yakınının “makam aracı” olarak tutulduğu doğru mudur? Bu makam araçları kimlere tahsislidir?
4. Görev süresi dolan 5 eski üye hangi gerekçeyle “danışman” yapılmıştır? Bu “danışmanlar” kimdir? Aralarında eski milletvekilleri ve siyasetçilerin yakın akrabaları var mıdır?
   “Danışman” yapılan eski üyelere Başkan Yardımcısı düzeyinde ücret ödendiği doğru mudur? Lojman, makam arabası ve benzeri başka hangi ayrıcalıklardan yararlanılmaktadır?
   Aynı zamanda eski milletvekili de olan bir danışmanın makam aracı bu kişinin seçim bölgesi olan Tokat’a hangi sıklıkta gitmektedir?
   Bu danışmanlar ne iş yapmaktadır? Örneğin, yazdıkları tek bir rapor var mıdır?
5. Yasa ile olması gereken “kadro ihdas ve iptal yetkisi” kamu tüzel kişiliğine haiz Rekabet Kurumu’nda nasıl kullanılmaktadır? Kimin tarafından ve hangi keyfilikte?
6. Kurum Başkanı ve üyelerinin yurt içi ve yurt dışı temsil harcama limitleri ne kadardır?
7. Bir kurumun bağımsız ve özerk olması böylesi bir acımasız savurganlığı haklı kılabilir mi? Bu ve benzeri kurumlar, “devlet içinde devlet” niteliğinde birer derebeylik midirler? Tabi olmaları gereken Sayıştay denetimi bu koşullarda sadece usulen mi yapılmaktadır?

CEVAP
Rekabetin Korunması hakkında Kanun’un 20/2 maddesi hükmüyle Rekabet Kurumu, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın İlişkili kurululşu olarak gösterilmiştir.

Anılan 20. madde hükmünde, Rekabet Kurumu ve konumu şöyle belirtilmiştir.

Madde 20 – mal ve hizmet piyasalarının setbest ve sağlıklı bir rekabet ortamı içinde teşekkülünün ve gelişmesinin temini ile bu kanunun uygulanmasının gözetmek ve kanunun kendisine verdiği görevleri yerine getirmek üzere, kamu tüzel kişiliğini haiz, idari ve mali özerkliğe sahip Rekaber Kurumu teşkil edilmiştir. Kurumun ilişkili olduğu bakanlık, Sanayi ve ticaret Bakanlığı’dır. Kurum görevini yaparken bağımsızdır. Hiçbir organ, makam, merci ve kişi kurumun nihai kararlarını etkilemek amacıyla emir ve talimat veremez. Kurumun merkezi Ankara’dadır. Kurumun teşkilatı ise; “Rekabet Kurulu”, “Başkanlık” ve hizmet birimlerinden oluşmaktadır. (M-21) Rekabet Kurulu ise; biri başkan biri yardımcısı olmak üzere 11 üyeden oluşur. Bu üyelerde; 4’ü Rekabet Kurulunca, 2’si Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nca, diğer 1’er üye de Devlet Planlama Müsteşarlığının bağlı olduğu Devlet Bakanlığı, ayrıca yargıtay, Danıştay, Üniversitelerarası Kurul (YÖK), TOBB tarafından gösterilen adaylar arasından Bakanlar kuulunca seçilip, atanmaktadır. (M- 22)

1. Rekabet Kurumu’nda Kurul Başkanı ve üyeleri dahil toplam norm kadro sayısı 435 olup bunun 317’si fiilen kullanılmaktadır. Kuruma ait 307 adet lojman vulunmaktadır. Bu lkojmanlardan 272 adedi Ankara’da, 35 adedi ise İstanbul’dadır. Lojmanların 175 adedi T. Emlak Bankası’ndan 132 adedi de Vakıflar Bankası’ndan satın alınmıştır. Rekabet Kurumu lojmanlarının 8’i özel, 109’u görev, 1’i ihizmet, 128’i sıra tahsisli olmak üzere Kurum personeline tahsis edilmiştir. Henüz tahsisi yapılmayan 17 adedi İstanbul’da olmak üzere toplam 61 adet lojman mevcuttur.

   Rekabet Kurumu’nun sahip olduğu binaların Bilkent 2’de olanlarını 26/11ve 16/12/1997 tarihlerinde 10-17 milyar TL, Ünitköy’de olanlarını 03/11/1998 ve 07/01/1999 tarihlerinde 18-20 milyar TL, Elvankent’te olanlarını 20/10/1997 tarihinde 6-7 milyar TL, İstanbul’da olanları ise 23-50 milyar TL fiyatlarla satın almıştır. 01.09.2000 tarihinde Emlak Bankası’ndan satın alınan Bilkent 3^deki lojmanların fiyatları ise önergede belirtildiği şekilde 100 milyar TL olmayıp, m2 büyüklüklerine göre 78 ile 85 milyar TL arasında değişmektedir. Banka tarafından satış esnasında ilan edilen liste fiyatları üzerinden %20 indirim yapılması sağlanmıştır. T. Emlak Bankasının halen Bilkent 3’te satışını yaptığı emsal nitelikteki dairelerin satış bedellerinin 100-120 milyar TL civarında olduğu öğrenilmiştir.

   Bilindiği üzere rekabet hukuku ülkemiz için yeni bir hukuk dalı olup halen Türkiye’de yetişmiş yeterli sayıda rekabet hukukçusu bulunmamaktadır. Rekabet Hukukuna ilişkin mevzuatın kaynakları ABD ve AB ülkelerinde bulunmaktadır. Anılan durum nedeniyle kurumun yabancı ülkelerdeki kaynaklar üzerinde araştırma ve inceleme yapabilecek bu ülkelerdeki rekabet otoritelerininuygulamalarını takip edebilecek ayrıca anılan ülkeler ile uluslararası kuruluşlarda kurum mevzuatı ile ilgili konulardaki gelişmeleri inceleyebilecek nitelikteki uzmanlar istihdam etmesi ülkemizde rekabet hukukunun yerleşmesi açısından büyük önem taşımaktadır.

   Ülkemizin ODTÜ, Bilkent, Boğaziçi, SBF gibi önde gelen üniversite ve fakültelerinden mezun olan nitelikli adaylar için talep sadece Rekabet Kurumundan değil, TCMB, İMKB, SPK, BDDK Telekominikasyon Kurumu, Haizne ve Dış Ticaret Müsteşarlığı gibi kurumlardan da gelmektedir. Dolayısı ile nitelikli elemanların isdihdamı konusunda sözü edilen kurunmlar arasında büyük bir rekabet bulunmakta olup bu kuruluşların çoğu meslek personeline lojman olanağıo sağlamaktadır.

   Rekabet Kurumu’nun uzman yardımcılığı için verebiliği ücretin anılan kurumlardan bazılarına göre düşük olması Rekabet Kurumu’nun meslek persoeneline yönelik olarak lojman gibi diğer teşvik unsurları üzerinde yoğunlaşmasını gerektirmiştir.

   Rekabet Kurumunun 2000 yılında yaptığı sınavda Kurumda göreve başlatılan 10 uzman yardımcısından 2 sinin daha sonra SPK sınavlarını kazanmaları üzerine anılan kurumu tercih ederek Rekabet Kurumu’ndan ayrılmaları, kurulun bu konudaki kararının haklılığını ortaya koymaktadır.

   Dikkate alınması gereken diğer bir husus ise; kurum ihtiyaçlarına uygun lojman olabilecek nbiteliğe haiz isteinlen sayıda konutu toplu olarak ve aynı yerde bulabilme imkanının her zaman bulunmamasıdır. Önümüzdeki yıllarda da her yıl 10-15 adet uzman yardımcısının alınacağı ve Kurumun baız yönetici kadrolarına henüz atama yapılmamış olduğu hususları dikkate alınarak bir kamu kuruluşu olan T. Emlak Bankası’ndan yeter sayıda lojman alınmıştır.

   Diğer taraftan beliritlmesi gereken bir başka husus ise kurulun İstanbul Bölge Termsilciliği ile ilgili öngörülerinin gerçekleşmemiş olmasıdır. Kuorulun artan faaliyetlerine paralel olarak iş yoğunluğunun önemli bir kısmının İstanbul’a kayacağı düşünülerek İstanbul’da Bölge Temsilcişiği kurulmuş, İstanbul’da görevlendirilecek personel için lojman alımı yapılmıştır. Ancak meslek personelinin bir kısmının İstanbul’da ikamet etmesi gereğinin yakın bir gelecekte söz konusu olmadığının anlaşılması üzerine İstanbuldaki boş lojmanların satışı amacıyla çalışmalara başlanılmış olup Kurul’un aldığı 27.02.2000 tarih ve 00-12/124 sayılı kararıyla satışı düşünülen lojmanların ekspertiz değerlerinin tesbiti yaptırılmıştır. Önümüzdeki günlerde konu ile ilgili diğer işlemler sürdürülecektir.

2. Rekabet Kurumunun faaliyete geçmesinden bu yana geçen 4 yıl içinde, 1997 yılında göreve başlayan Kurul Başkanı Tamer Müftüoğlu 13 defa, Kurul 2. Başkanı Kemal Erol 9 defa, Kurul üyeleri İsmet Cantürk 6 defa, Nejdet Karacehennem 6 defa, 1999 yılında göreve başlayan Ali Ersan Gökmen 8 defa, R. Müfit Sonbay 4 defa, Kubilay Atasayar 6 defa, Şevki Murat Gencer 7 defa, 2001 yılında görevden ayrılan üyeler Mehmet Zeki Uzun 5 defa, Saduk Kutlu 6 defa, mustafa Parlak 5 defa yurt dışı toplantılara katılmışlardır.

   Rekabet hukukunun ülkemize kazandırılmasında oldukça geç aklınmış olmakla birlikte, kurulun faaliyete başlaması ile birlikte bu açık süratle kapatılmaya çalışılmıştır. Ülkemizde ilk kez uygulamaya konan rekabet hukuku kurallarının doğru bir şekilde yürütülebilmesi için mehaz AB ve diğer ülke uygulamalarının yakinen takibi gerekmektedir. Bu gereklilik, rekabet hukuku konusunda ülkemiz birikiminin yetersizliğinin telafi edilmesi ihtiyacının yanında, Türkiye ile AB arasında gümrük birliği oluşturulmasına ilişkin 1/95 sayılı Ortaklık KOnseyi Kararı’nın ülkemize yüklediği bir yükümlülükten de kaynaklanmaktadır.

   Küreselleşme sürecinin doğal bir sonucu olarak günümüzde ulusal rekabet kurallarınıjn harmonizasyonuna ilişkin yoğun çalışmalar bulunmaktadır. DTÖ, UNCTAD, OECD ve AB gibi uluslararası kuruluşlarda rekabet hukuku ve politiklalarına ilişkin komiteler yıllardır üye ülkelerin rekabet kurallarının uyumlaştırılması ve rekabet otoriteleri arasında karşılıklı bilgi ve deneyim alışverişi için çalışmalar yapmaktadır.

   Uruguay Round’u sonrası dünya ticaretindeki serbestleşme eğiliminin artması, bütün ulusların kabul edip uyacağı uluslarüstü rekabet kurallarının gerekliliğini ortaya koymuştur. Bu gereklilik çeşitli platformlarda değişik şekillerde dile getirilmektedir.

   Rekabet hukukunun diğer hukuk dallarından en önemli farklılığı, bu hukukun statik değil dinamik bir hukuk dalı olmasıdır. Rekabet hukuku içtğihat hukuku denilen ve ülkemiz hukuk sisteminin aşina olmadığı bir hukuk disiplinidir. İçtihat hukuku, rekabet kurallarının her olay için bu kuralları uygulayan makamlar tarafından yeniden yorumlandığı dinamik bir yapıyı ifade etmektedir. Bu büyük ölçüde hukuk kurallarının ekonomi gibi dinamik bir süreçle birlikte ele alınması gereğinden kaynaklanmaktadır. Bşir örnek vermek gerekirse, spor müsabakalarının görüntülerini yayın haklarının rekabet kuralları ile çelişmeden ne şekilde kullanılacağı son yıllarda dünyadaki hemen tüm rekabet otoritelerinin çözmeleri gereken en önemli sorunlardan biri olmuş, bu konudda rekabet otoriteleri arasında ve OECD,AB gibi uluslararası kuruluşlar nezdinde sayısız toplantılar yapılarak karşılıklı görüş alışverişinde bulunulmuştur.

   Rekabet hukukunun ulluslararası boyutu her dönemde ulusal rekabet otoritelerinin kendi aralarında ve konuya ilişkin uluslararası kuruluşlar ile karşılıklı bilgi ve deneyim alışverişi için yakın bir temas ve işbirliğini gerekli kılmakatadır. Bu durum türk Rekabet Kurumu gibi henüz yeni kurulmuş ulusal otoriteler için çok daha hayati önem taşımakatadır.

   Anılan nedenlerle Kurul Başkanı ve Kurul Üyeleri uluslararası temsil açısından katılımın gerekli olduğu yada Kurumun faaliyet konuları ile yakından ilgili uluslararası toplantılara katılmışlardır. Sözü edilen toplantılara katılan Kurul başkan ve üyeleri için Kurum harcırah Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde yevmiye ve konaklama bedelleri ödenmiştir. bahse konu seyahatler nedeniyle Krul başkanına brüt 400, kurul üyelerine brüt 350 USD gündelik ödenmiştir. Anılan tutarlar sözü edilen toplantılar için yurt dışına giden kurum mensuplarının ihtiyaçlarını giderecek ve kurumun temsiline imkan verecek nitelikte bir miktar olup bir çok kamu kurum ve kuruluşunda da uygulanmaktadır.

   Kurul Başkanı ve üyelerinin yurt dışındaki konaklama giderleri Kurul üyeleri ve kurum Personeli Harcırah İşleri ve temsil Giderleri Yönergesi gereğince belge mukabilinde ödenmekte olup gidilen ülke ve görevin niteliğine göre değişmektedir.

3. Rekabet kurumunda halen 34 adet araç mevcut olup bunların 11 adedi başkan ve üyelere tahsisli, 4 adedi taşıma amaçlı, 5 adedi İstanbul Bölge Temsilciliği’ne tahsisli, kalan araçlar ise kurum hizmetinde kullanılmaktadır. Rekabet Kurumu’nun şehir merkezine uzakta bulunması, kurum meslek personelince sürdürülen ön araştırma ve soruşturmalar nedeniyle yapılan yerinde incelemelerin ülkenin çeşitli yerlerinde olması ve genellikle şehir dışında olması kurumun araç ihtiyacını arttırmıştır. Başbakanlıkça 2 Mayıs 2001 tarihinde Resmi gazete’de yayımlanarak uygulamaya konulan 2001/23 sayılı genelge ile değerlendirmeler devam etmekte olup sonucuna göre işlem yapılacaktır.
4. Görev süresi dolan 5 üye, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanunun 38. amddesi ve 657 sayılı Devlet Memurları kanununun 93. maddesine göre kurul kararıyla bilgi birikimleri ve deneyimlerinden istifade edilmek amacıyla Baş danışman olarak atanmışlardır. Bilindiği üzere 4054 sayılı kanunun 38. maddesi 657 sayılı DMK’a tabi kimselerden Kurul Başkanlığına ve üyeliklerine atananlar ile Kurumda görev alanların görev sürelerinin sona ermesi halinde yeniden devlet memurluğuna dönmeleri amirdir.

   Danışmanlar, Kurul başkanı tarafından Rekabet Hukuku ile ilgili konularda verilen görevler ile ilgili olarak çalışma yapmakta, çalışmalarının sonucunda ise raporlar yada bilgi notları düzenleyerek bakanlığa sunmaktadırlar. İşbu yazının düzenlendiği tarih itibariyle danışmanlarca düzenlenen rapor ve blgi notlarının sayısı 33’dür.

   Ayrıca adı geçen danışmanların çeşitli konularda görüş ve önerilerine başkanlıkça sık sık başvurulduğu gibi özellikle kurulca yürütülen ön araştırma ve soruşturmalarla ilgili olarak karar alınması aşamasında görüş ve düşünceleri alınmaktadır. Böylece kurul mesleki kararlarının hem daha sağlıklı hem de daha jhızlı oluşturulup neticelendirilmesinde sözü geçen danışmanlarımız önemli bir katkı sağlamaktadır.

   Danışmanların kurum Personel Yönetmeliği çerçevesinde kurum personeline tanınan haklar dışında başkaca herhangi bir hak tanınmamış olup anılan bağlamda kendilerine araç tahsisi yapılmamıştır.

   Danışmanların maaşlarıda aynı esaslar çerçevesinde kurumun personel yönetmeliği hükümleri çerçevesinde kurul tarafından belirlenmekte olup sözü edilen kişiler Başkan Yardımcısı statüsünde maaş almaktadırlar.

   Önergede eski bir kurul üyesinin Tokat iline sıklıkla gittiği belirtilmektedir. Kurul üüyesi olup Tokat’lı olduğu belirtilen üyenin muhtemelen Mehmet Zeki Uzun olabileceği düşüncesiyle adı geçenin Tokat’a görevli olarak yaptığı seyahatler araştırılmış ve adı geçenin üye olarak yapığı dönemde sadece 3-4 Nisan 1998 tarihinde Tokat Sanayi ve Ticaret odası tarafından düzenlenen “rekabet kanunu ve Uygulamaları” konulu toplantı için Tokat’ta görevlendirildiği, bunun dışında adı geçenin Tokat’a başka bir görev için görevlendirilmediği anlaşılmıştır.

5. 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanunun 34. maddesi kurula, ihtiyaca uygun kkuruluş ve kadro statülerinin düzenlenmesi yetkisini vermiştir. Dolayısı ile kanun hükmü gereğince kadroların ihdas ve iptali kurulca yapılmaktadır.
6. 2001 yılı için kurul başkanının yurt içi temsil ödeneği tutarı 14.343.750.000 TL üyelrin ise 1.148.100.000 TL olup anılan tutarlar kurumun 2001 yılı bütçesinde belirlenmiştir. Temsil ödeneği uygulaması diğer kurum ve kuruluşlarda da sürdürülen uygulamalar çerçevesinde kurumu temsil amacıyla yapılan jarcamalar söz konusu olduğunda ödenmektedir. halen anılan temsil ödeneklerinin önemli bir kısmı harcanmamıştır.

   Kurulun Başkan ve Üyelerinden sadece başkanın yurt dışı temsil ödeneği bulunmakta ise de söz konusu ödenek bu güne kadar hiç kullanılmamıştır.Kurul Başkan ve Üyeleri gerek görülen hallerde temsil harcamalarını gündelikleri çerçevesinde yapmakatadırlar.

7. Rekabet kurumu hesapları 4054 sayılı kanunun 33. maddesi uyarınca Sayıştay tarafından olağan usüller çerçevesinde denetlenmektedir.